Meselelere gerçekçi yaklaşmak akıllı çözümler üretmemizi sağlar. Saxenda riskli mi diye sorarsanız “evet, riskli”

Fakat ne derecede riskli, kimler daha riskli, Saxenda kullanmamak ne kadar riskli ? Bu makalede Saxenda isimli zayıflama iğnesinin risk analizini yapmaya çalışacağım.

Öncelikle sıfır riskli bir tedavi yönteminin olmadığını aspirin tedavisinin bile mide kanaması gibi riskleri olduğunu belirteyim.

Önemli olan hastanın bu riske girmesine değer mi değmez mi ?

Öte yandan fazla kilolu olmak, fazla kiloları nedeniyle sağlık sorunları ile boğuşmak da risktir.

Saxenda riskli mi?

Saxenda isimli zayıflama iğnesi aşırı kilolu veya obeziteye bağlı olarak sağlık sorunları yaşayan kişilere reçete edilen bir ilaçtır.

Bu ilaç her “fazla kilolu” kişiye reçete edilmez. Diyelim ki siz şişmansınız ve bu ilacı doktordan size reçete etmesiniz istediniz doktor size diğer klasik kilo verme yöntemlerini uygulayıp uygulamadığınızı soracaktır.

Maksat kilo vermekse doktorlar bunu hastanın en az zarar göreceği şekilde sağlamak isterler. Bu konuda ilk akla gelen şey diyet yapıp fiziksel aktiviteyi artırmaktır.

Hasta bunlara denemeden doğrudan Saxenda reçete ettirmeye kalkması doğru olmaz. Ayrıca doktorlar her isteyene Saxenda reçete etmez.

Doktorun hastaya Saxenda reçete etmesinin en önemli şartları hasta diyet ve sporla kilo verememiş (her seferinde tekrar tekrar başarısız olmuş) olması vücut kitle endeksinin 30’un üzerinde olması,(veya vki 27 üzerinde ve ilave olarak fazla kiloya bağlı sağlık sorunlarının olması) gibi kriterlerdir.

Ayrıca hastanın diyet ve sporla kilo verememesinin özel sebepleri (örneğin tiroid bezi ile alakalı sorunlar) da olabilir.

Hasta kilo verme adına bir çok çareyi denemiş, fazla kilolu olmasının tıbbi sebepleri araştırılmış ve denenen tedavi yöntemlerinden çözüm alınamamışsa tüp mide ameliyatı gibi daha zorlu bir şeyi denemeden bir basamak önce zayıflama iğneleri denenmektedir.

Saxenda gibi zayıflama iğneleri (mounjaro, ozempic gibi başka markalar da var) klasik zayıflama haplarından, zayıflama çaylarından veya zayıflattığını iddia eden diğer bir çok zayıflama yönteminden daha etkilidir.

Fakat bunun bir bedeli var, Saxenda’nın yabana atılmayacak kadar yüksek yan etkileri ve bir takım zararları (Bkz. Saxenda zararları) vardır.

Saxende zayıflama iğnesinin bazı sağlık risklerini barındırdığını bilmek gerekir. Fakat bazı hastalar için zayıflayamıyor olmak daha büyük sağlık riskleri barındırmaktadır.

Saxenda nasıl zayıflatır ?

Saxenda iştah azaltıcı, tokluk hissettirici bir zayıflama iğnesidir. Hasta kendini tok hissettiği için fazla yemek yemez, böylece daha kolay zayıflar.

Bunu da şu şekilde yapar:

Vücudumuzda iştahı ve midenin yiyeceklerin hızını kontrol eden “inktretin” hormonları vardır. İnkretin hormonlarının seviyesini ise bağırsaklarda üretilen GLP-1 hormonu artırır.

Yemek yediğiniz zaman sindirim sisteminde doluluk algılanır ve GLP-1 hormonu beyne mesaj ileterek inkretin hormonlarının seviyesini artırır. İnkretin hormonları ise tok hissetmemizi sağlar.

Saxenda GLP-1 hormonunu taklit eden bir ilaçtır. Yani midenizde bir şey olmasa bile beyni “sen aslında toksun” diye kandırmaktadır. Böylece hasta daha kolay diyet yapabildiği için zayıflayabilmektedir.

Fakat beynin kandırılması aynı zamanda sindirim sistemi ve buna bağlı tüm organların da kandırılması anlamına gelmektedir.

Örneğin sahte olarak mide ve bağırsaklar “dolu” olarak algılanınca pankras bezi aslında olmayan yiyecekleri sindirmek için sürekli daha fazla çalışıp sindirim salgıları ürettiği için pankreasın ömrü kısalır, akut pankreatit gelişme riski artar. Bkz. Saxenda pankreasa zarar verir mi ?

Vücudun metabolizmasını düzenlemekte görevli olan tiroid bezi de bu kandırmaca nedeniyle aldanır. Çünkü vücuda az yiyecek girince metabolizma yavaşlıyordu, çok girince bunu sindirmek için metabolizma hızlanıyor ve kişi harekete teşvik ediliyordu.

Saxenda sistemi kandırdığı için tiroid bezi de programından sapabilir ve bu da nodul ve kanser riskini artırır.

Yine aynı şekilde bir kimya laboratuvarı gibi çalışan karaciğer ve boşaltım sisteminin kilit organı olan böbrekler daha hızlı bir yıpranma sürecine girer.

Her daim sindirim sisteminde yiyecek olduğu algısı nedeniyle kalp dinlenme fırsatı bulamaz ve hastada önceden kalp yetmezliği varsa bu durum kötüleşir.

Beyni “tok” muş gibi kandırmak bazı yan etkilere neden olmaktadır.

Saxenda’nın yaygın görülen yan etkileri

Saxenda tedavisine başladığınız zaman özellikle ilk birkaç hafta boyunca oldukça rahatsızlık veren yan etkilere maruz kalabilirsiniz.  Saxenda, sindirimi yavaşlatan ve iştahı bastıran bir ilaçtır ve bunu sindirim sistemine müdahale ederek, beyni tok olduğuna kandırarak yaptığı için sindirim sisteminin bu duruma alışması epey bir zaman almakta ve bu süre zarfında, mide bulantısı, kusma, baş ağrısı ve akla gelen her türde bağırsak şikayetleri yaşamanız olasıdır.

İlacın yaygın görülen yan etkileri şunlardır:

Mide bulantısı: İlacın en yaygın görülen yan etkisi mide bulantısıdır. (Orta veya hafif şiddetle görülür) Mide bulantılarına ilave olarak kusma şikayetleri de görülebilir. Çoğu hastalarda zamanla düzelen bir yan etkidir. Fakat ne kadar zaman örneğin birkaç gün mü, birkaç haftamı, yoksa ay mı, bunlar değişebilir.

Kusma : Bazı hastalar Saxenda kullanırken kusma şikayetleri yaşarlar. Genellikle kısa süreli bir yan etkidir.

İshal : İshal veya sulu dışkılama sorunu için hastanın özel önlemler alması gerekebilir. Suyu bolca içmek gerekir.

Kabızlık : İshal şikayetlerine göre daha seyrek görülür. Su ve lifli gıda tüketimini artırarak kolayca çözüm bulunabilir.

Yorgunluk : Hem ilacın yan etkisi hem de diyet yapmak kişiyi yorgun hissettirebilir. Yorgunluk şikayetlerine halsizlik veya uyuşukluk, sersemlik gibi şikayetler de eklenebilir. Bu şikayetler zamanla azalır.

Baş ağrısı : Tedaviye başlandığında hastaların yaklaşık %10-15’inde geçici baş ağrıları olmakta ve genellikle birkaç hafta içinde bu yan etki azalmaktadır.

Baş dönmesi : Saxenda kullanan bazı hastalar, özellikle aniden ayağa kalktıklarında ara sıra baş dönmesi veya vertigo yaşamaktadırlar. Uzun süre oturduktan veya yattıktan sonra ilk ayağa kalktığında hastanın dikkatli olması gerekir.

Mide ekşimesi : Saxenda’ya başlanılan ilk günlerde reflü, mide yanması gibi şikayetler yaşamaktadırlar. Bunlar zamanla düzelir.

Enjeksiyon yeri reaksiyonları : Enjeksiyon noktasında kızarıklık, kaşıntı veya morarma olması yaygındır ancak ciddi bir şey değildir. Bunun çözümü iğne vurduğunuz yerleri değiştirmektir.

Saxenda yan etkileri nasıl geçer ?

İlacın sindirim sistemi ile alakalı yan etkileri veya yorgunluk şikayetleri başa çıkmanın gerçekten sinir bozucu ve duygusal olarak yıpratıcı olabilmektedir. Bununla birlikte yan etkileri azaltan denenmiş yöntemler bulunmaktadır.

Beslenme değişiklikleri: Hastaların ilaçlara tepkisi farklıdır. Bazı yiyecekler yan etkileri azaltabilir veya artırabilir. Hangi yiyeceklerin yan etkileri tetiklediğine veya kötüleştirdiğine dikkat etmeniz lazımdır.

Genel olarak tat keskinliği az olan yiyecekler ve daha küçük ve daha sık öğünler yemek Saxenda yan etkilerini azaltmaktadır. Daha detaylı bir beslenme tavsiyesi istiyorsanız ŞU yazıyı okuyunuz.

Su ve çeşitli sıvıları bolca tüketmek genelde yan etkileri azaltmada işe yaramaktadır. Yağlı, baharatlı yiyeceklerden uzak durmak iyi gelmektedir. Eğer ishal şikayetleri oluyorsa yüksek lifli gıdalardan kaçınmak gerekir.

İlaç tedavisi: Sindirim sistemine iyi gelen ilaçlar vardır. Saxenda kullanırken ne tür bir yan etki yaşıyorsanız doktorunuza söyleyin size uygun ilaçlar yazacaktır.

Örneğin mide ağrısı oluyorsa anti asit ilaçlar, kabızlık oluyorsa müshil içerikli ilaçlar, bulantı varsa bulantı önleyici ilaçlar, ishal oluyorsanız ishal kesici ilaçlar reçete edilebilir.

Yaşam tarzı ayarlamaları : Kilo vermeye odaklı kişiler bazen kendilerini ihmal ederler. Örneğin yeterince uyuyorum mu, stres düzeyim nasıl gibi sorgulamalar yapmazlar.

Eğer hastanın uyku düzeni iyi olursa, strese karşı rahatlatıcı aktiviteler yapıyorlarsa yan etkilerinde iyileşme olmaktadır. Doktor gerekirse bununla ilgili ilaç da reçete edebilir.

Saxenda’nın nadir ama RİSKLİ yan etkileri nelerdir ?

Yukarıda sayılan yan etkiler rahatsız edici olabilir ama riskli yan etkiler değildir. Saxendanın riskli yan etkileri de vardır. Asıl bunlara dikkat etmeniz gereklidir. Bkz.Saxenda zararları

Pankreatit: Saxenda, pankreas bezinin iltihaplanma riskinin artıran bir ilaçtır. (Detaylar için ŞU yazıyı okuyunuz) Saxenda kullanırken şiddetli ve geçmeyen karın ağrısı, karında hassasiyet, kusma ve mide bulantısı varsa bunla pankreatit belirtileridir.

Safra kesesi rahatsızlıkları: Saxenda ilacı safra kesesi taşlarının oluşumuna yol açabilir. (Veya safrada çamur birikmesi) Eğer yoğun karın ağrısı, ateş, titreme ve mide bulantısı şikayetleriniz varsa bunlar safra kesesi taşı belirtileridir.

Kardiyovasküler zararlar:  Saxenda hastanın istirahat halindeki kalp atma hızını artırabilir ve bu sebeple çarpıntı, taşikardi, dispne ve hipertansiyon şikayetlerine yol açabilir.

Böbrek hasarı : Saxenda kullananlarda akut böbrek hasarı vakaları bildirilmiştir. İdrar yaparken zorlanma, idrardan kan gelmesi, organda şişlik olması gibi şikayetler böbrek hasarı belirtileridir.

Alerjik reaksiyonlar : İlacın etken maddesi hastada alerji yaparsa bu anaflaksiye yol açabilir. Hastada kızarıklık, kaşıntı, şişlik ve nefes almada zorluk gibi şikayetler varsa bunlar alerjik reaksiyon belirtileridir.

Saxenda kullanan hastalarda takip edilmesi gereken başka şeyler de vardır. (Bkz. Saxenda zararları) Hastanın dikkat etmesi gereken riskleri yukarıda özetlemeye çalıştım. Yukarıda sayılan semptomları fark eden hastanın doktora başvurması gerekmektedir.

Ayrıca hastanın düzenli aralıklarda tetkik yaptırması önemlidir.

Saxendanın ciddi yan etkileriyle nasıl başa çıkılır ?

Saxendanın risklerini özetlemeye çalıştım. Peki kendinizde riskli bir durum fark ettiğinizde ne yapacaksınız ?

112’yi arayın: Diyelim ki sağlığınızın risk altında olduğunuzu fark ettiniz,  acil bir durumunuz varsa 112’yi arayıp ambulans isteyin.

Doktor reçetesine uygun hareket edin: Riskleri azaltmak için doktor reçetesine uyun. Doktorunuz gerekirse yeni doz ayarlaması yapabilir. Gerekirse sizden tetkik isteyebilir.

Önerilen yaşam tarzı değişikliklerini yapın: Saxendanın uzun vadeli sağlık risklerini azaltmak için gerekli yaşam tarzı değişikliklerini yapınız.

Doktorunuzla iletişiminizi kesmeyin: İlacı doktordan habersiz kullanmayın. Kullanırken de sizi takip eden bir doktor olsun ve olabildiğince iletişim halinde olun.

Saxenda kullanmanın ciddi riskleri nadir görülse de, yine de dikkatli olmakta yarar vardır.

Saxenda’yı reçete ettirmeden evvel doktorunuza söylemeniz gerekenler

Kendinizi risk altına sokmamak için Saxenda reçete edecek doktorunuza aşağıdaki hususları söyleyin:

Sağlık sorunları geçmişiniz : Saxenda, gastrointestinal hastalığı olanlar, diyabetik retinopatisi olanlar, tiroid hastalığı veya pankreatit riski taşıyan hastalar için uygun bir ilaç olmayabilir. Eğer medüller tiroid karsinomu geçmişiniz varsa veya bu tür tiroid kanseri riskiniz varsa doktorunuza bunları söyleyin.

Medüller tiroid karsinomu gibi belirli tiroid kanseri türleri geçmişi olan hastalara Saxenda reçete edilmez.

Kullandığınız diğer ilaçlar: Özellikle insülin, oral diyabet ilaçları, kan pıhtılaşmasını etkileyen ilaçlar ve bazı mide ekşimesi ilaçları Saxenda ile etkileşime girip sağlık riski oluşturabilir, bunları doktorunuza söyleyiniz.

Gebelik veya emzirme durumu: Saxenda hamile veya emziren kadınlara reçete edilmez.

Böbrek veya karaciğer sorunları : Saxenda böbrek veya karaciğer yetmezliği olan hastalarda bu sorunları daha da kötüleştirir:

Alerjiler – Herhangi bir ilaç alerjiniz varsa, bunu doktorunuza söyleyin. Örneğin döküntü, şişlik ve nefes alma zorluğu gibi şikayetleri söyleyin.

Ne zaman doktora başvurmalıyım ?

Saxenda’nın neden olduğu riskler nedeniyle hangi aşamada veya hangi şikayetler olunca doktora başvurmalısınız ?

Şiddetli ve geçmeyen karın ağrısı : Bu şikayetler pankreatit, kolesistit, ülserasyon veya tıkanıklığa işaret edebilir ve acil müdahale gerektirir.

Nefes darlığı, döküntü, şişlik : Bunlar acil müdahale gerektiren alerjik veya anafilaktik reaksiyon belirtileridir.

Aşırı su içme isteği ve sık idrara çıkma : Kan şekerinin aşırı yükseldiği veya ilaç dozu ayarlaması gerektiren kontrolsüz diyabet belirtileridir.

Göğüs ağrısı, düzensiz kalp atışı, bayılma : Bunlar kalp çarpıntısı, hipertansiyon veya taşikardi gibi kardiyovasküler yan etkilere ilişkin belirtilerdir.

Ses kısıklığı, yutma güçlüğü, boyunda şişlik : Bunlar tiroid nodülü belirtileridir.

Yanlarda ağrı, yüksek idrar çıkışı, ödem : Acil müdahale gerektiren akut böbrek hasarı veya böbrek yetmezliğinin sinyalleridir.

Bulanık görme gibi görme sorunları : Retina hastalığı, glokom veya göz siniri hasarının bir göstergesi olabilir ve muayene gerektirir.

İntihar düşünceleri ve ruh hali değişiklikleri : Saxenda nadiren ruh sağlığını etkileyebilir, terapi ve ilaç değişiklikleri gerektirebilir. Kendi zihninizde kaybolmanın ne kadar kolay olabileceğini anlıyoruz. Ancak yalnız olmadığınızı ve yardımın her zaman sizin için mevcut olduğunu bilin.

İyileşmeyen şiddetli reaksiyonlar : Bu durum Saxenda’nın kesilmesini veya dozaj ayarlamasını gerektirebilir.

Ses kısıklığı, yutma güçlüğü, boyunda şişlik gibi tiroid kanseri belirtileri yaşıyorsanız, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.

GLP-1 ilaçları nelerdir ?

Saxenda, GLP-1 reseptör agonistleri adı verilen zayıflama iğnesi grubundan bir ilaçtır. Bu grubun diğer örnekleri Mounjaro, Byetta, Victoza, Ozempic, Trulicity ve Wegovy’dir. Bu ilaçlar iştahı azaltmak için GLP-1 reseptörleri üzerinde etki ederek çalışır.

Benzer şekilde etki ettikleri için, diğer GLP-1 grubu zayıflama iğnelerinin yan etkileri ve riskleri de benzerdir.

Saxenda yüksek riskli bir ilaç mıdır?

Saxenda, özellikle kontrolsüz diyabet, pankreatit, şiddetli böbrek hastalığı ve belirli kardiyovasküler hastalıklar gibi rahatsızlıkları olanlar için riskler taşır. Fakat genel olarak değerlendirildiğinde (yani risk grubundan değilseniz) yüksek riskli bir ilaç değildir.

Saxenda ile bir ayda ne kadar kilo verilir ?

6 boyunca Saxenda kullananlar ortalama olarak başlangıç ​​vücut ağırlıklarının ortalama %5-10’u kda kilo vermektedirler.

Fakat çeşitli faktörlere göre bu değişir. Daha az kilo veren veya hiç veremeyenler de oluyor, daha fazla kilo verenler de oluyor.

Önemli olan istikrarlı bir şekilde kilo verebilmektir.

Saxenda’yı ne kadar süreyle kullanmak güvenlidir?

Bilimsel araştırmalara göre çalışmalarda, Saxenda’nın fayda görmeye devam eden hastalar arasında 4 yıla kadar kullanımı genel olarak güvenli ve iyi tolere edildiği görülmüştür.

Saxenda’nın kullanım süresi sınırı yoktur. Doktorunuz kilo vermede alınan sonuçlara, ilacın yan etkilerine ve sağlık durumunuza göre kullanım süresini belirleyecektir.

Saxenda kullanırken diyet yapmazsanız ne olur?

Saxenda zayıflama tokluk hissini artırmaya ve iştahı azaltmaya yardımcı olur . Ancak bu hissin ötesinde hastanın yemek yemesini engelleyen bir özelliği yoktur.

Eğer hasta Saxenda kullanırken diyet yapmazsa, aşırı yerse kilo veremeyeceği gibi mide bulantısı, kusma, ishal ve mide ağrısı gibi gastrointestinal şikayetleri daha fazla olur.

Önemli bir uyarı !

Saxenda zayıflama iğnesi ile kilo vermek istiyorsanız sadece iğne vurularak bunu başaramazsınız. Yaşam tarzınızı da yeniden düzenlemeniz ve bir program uygulamanız gerekir.

1. Doktor takiplerinizi düzenli yaptırınız.
2. Diyetinizden sapmayınız.
3. Egzersiz programınıza düzenli uyunuz.

İlacın yan etkilerini ve risklerini azaltmak için önlemler alınız. Bkz. Saxenda kullananlar ne yememeli ?

Saxenda ile kilo vermek bir maraton gibidir. Kısa vadeli kilo alıp vermeler önemli değil belli bir sürede ne kadar kilo verebildiğiniz ve bu süreçte sağlığınızı ne kadar koruyabildiğiniz önemlidir.

Sabırlı olun ve hedefinize odaklanın! Adım adım ilerleyin ve sürece güvenin.